กิจกรรม เกาะพยาม (อัพเดต 2563)

งานประเพณีวันกาหยูเกาะพยาม ได้จัดขึ้นในทุกๆปี มีกิจกรรมให้ร่วมสนุกมากมาย อาทิ เช่น การประกวดเมล็ดกาหยูคุณภาพ การแข่งขันคั่วกาหยูโบราณ การแข่งขันกระเทาะกาหยู และการประกอบอาหารจากผลกาหยู ซึ่งดำเนินการจัดงานโดย อบต.เกาะพยาม ณ บ้านเกาะพยาม หมู่ที่ 1 ตำบลเกาะพยาม อำเภอเมือง จังหวัดระนองกาหยู ซึ่งเป็นชื่อเรียกขานของประชาชนท้องถิ่นภาคใต้ฝั่งอันดามัน ต่อมะม่วงหิมพานต์ ซึ่งเป็นพืชที่อยู่ในตระกูลเดียวกับต้น " ไม้เลื้อยพิษ " ที่มียางและน้ำมันที่มีพิษรุนแรงจนถึงตายได้โดยที่สารพิษที่มีอยู่ในพืชตระกูลนี้ คือ "ยูรุชิออล" (Urushiol) และมีฤทธิ์ระคายเคืองต่อผิวหนังอย่างรุนแรง สาร"ยูรุชิออล" นั้นนอกจากจะอยู่ในยางและน้ำมันในส่วนอื่นๆของต้น เช่น ผลดิบ เปลือกลำต้นของมะม่วงหิมพานต์แล้วยังละลายอยู่ในน้ำมันที่อยู่บริเวณเปลือกหุ้มเมล็ดมะม่วงหิมพานต์อีกด้วย ดังนั้นจึงต้องมีการกะเทาะเปลือกหุ้มเมล็ดออกโดยผู้ชำนาญการ ก่อนที่จะนำมาปรุงอาหารเพื่อลดปริมาณสาร "ยูรุชิออล" ให้มากที่สุด ซึ่งสาร "ยูรุชิออล" นั้นสามารถถูกกำจัดออกด้วยความร้อนได้ ผู้ผลิตจึงมีการนำไปนึ่ง หรือจัดการทอดน้ำมันเพื่อให้เมล็ดสุกบางส่วนก่อนที่จะมาจำหน่ายเป็นเมล็ดที่ผู้คนทั่วไปคิดว่าเป็นเมล็ดดิบ ซึ่งในความเป็นจริงเม็ดมะม่วงหิมพานต์ดิบที่จำหน่ายในท้องตลาดนั้น ไม่ใช่ดิบแต่ผ่านกระบวนการทำสุกบางส่วนก่อนที่จะนำมาจำหน่ายในท้องตลาด สำหรับผู้คนในอดีตจะใช้วิธีทำลายน้ำมันส่วนนี้ออกด้วยการนำเมล็ดไปเผาไฟ ด้วยการนำใส่ภาชนะไปวางบนกองไฟเมื่อเมล็ดมะม่วงหิมพานต์เจอความร้อนน้ำมันก็จะออกมาและจะติดไฟ โดยปล่อยให้เมล็ดติดไฟจนเปลือกนอกเป็นถ่านจึงเทออกจากภาชนะแล้วดับไฟจากนั้นนำมากระเทาะด้วยไม้เบาๆ เพียงให้เปลือกนอกที่เป็นถ่านหลุดออกแล้วนำเมล็ดเนื้อในมารับประทานในรูปแบบที่ต้องการ ซึ่งเป็นหนึ่งของที่มาในการจัดการแข่งขันการคั่วกาหยูในงานครั้งนี้